ΣΤΟΧΕΥΟΥΣΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
Οδηγοί μεταλλάξεις με εγκεκριμένες στοχεύουσες θεραπείες
Γονίδια με οδηγές μεταλλάξεις για τις οποίες υπάρχουν εγκεκριμένες στοχεύουσες θεραπείες για τον καρκίνο του πνεύμονα είναι:
ALK
Ο βιοδείκτης ALK (Anaplastic Lymphoma Kinase) στον καρκίνο του πνεύμονα είναι μια αναδιάταξη ενός γονιδίου στο DNA που έχει προβλεπτικό ρόλο και δείχνει ποια άτομα που νοσούν από Μη Μικροκυτταρικό Καρκίνο του Πνεύμονα είναι πιθανόν να επωφεληθούν θεραπευτικά από συγκεκριμένες στοχεύουσες θεραπείες.
Μελέτες έχουν δείξει πως το 2-5% ασθενών με ειδικά χαρακτηριστικά φέρουν μεταλλάξεις στο γονίδιο ALK. Συναντάται συχνότερα σε νεότερους ασθενείς (η μέση ηλικία είναι 52 έτη), μη καπνιστές ή ελαφρώς καπνιστές. Κλινικά, οι ALK+ όγκοι έχουν την καλύτερη πρόγνωση σε σχέση με οποιονδήποτε άλλον καρκίνο του πνεύμονα.
“Θεραπεύσιμη” μετάλλαξη στο ALK συναντάμε σε >2-5% των ασθενών που εμφανίζουν αδενοκαρκίνωμα, τον συχνότερο, δηλαδή, υπότυπο του Μη Μικροκυτταρικού Καρκίνου του Πνεύμονα.
Οι ALK αναστολείς νεότερης γενιάς παίζουν τον κύριο ρόλο στη θεραπευτική αντιμετώπιση του ALK+. Για τη διάγνωσή του, χρειάζεται μια μοριακή ανάλυση σε ένα δείγμα του όγκου, η οποία αποζημιώνεται τα τελευταία χρόνια από το Ελληνικό Δημόσιο.
BRAF V600E
Μεταλλάξεις στο γονίδιο BRAF V600E εμφανίζονται στο 1%-3% των ασθενών με αδενοκαρκίνωμα πνεύμονα. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ασθενείς είναι νυν ή πρώην καπνιστές.
EGFR (και μεταλλάξεις που δεν είναι ευαίσθητες στους αναστολείς τυροσινικής κινάσης (ΤΚΙ)
Ο βιοδείκτης EGFR (epidermal growth factor receptor) στον καρκίνο του πνεύμονα είναι μια μετάλλαξη στο DNA που έχει προβλεπτικό χαρακτήρα και δείχνει ποια άτομα που νοσούν από Μη Μικροκυτταρικό Καρκίνο του Πνεύμονα είναι πιθανό να ωφεληθούν θεραπευτικά από συγκεκριμένες στοχεύουσες θεραπείες.
Μελέτες συνδέουν τη θετικότητα του βιοδείκτη EGFR, με τη γεωγραφική κατανομή, το φύλο, τη φυλή και το ιστορικό καπνίσματος.
Όταν η πρωτεΐνη EGFR είναι ενεργοποιημένη, ο όγκος γίνεται περισσότερο επιθετικός. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι θεραπείες που στοχεύουν στο EGFR είναι πιο αποτελεσματικές από τη χημειοθεραπεία.
“Θεραπεύσιμη” μετάλλαξη στο EGFR συναντάμε σε >10-15% των ασθενών που εμφανίζουν αδενοκαρκίνωμα, τον συχνότερο, δηλαδή, υπότυπο του Μη Μικροκυτταρικού Καρκίνου του Πνεύμονα. Εντοπίζεται συχνότερα σε γυναίκες και σε μη καπνιστές.
Οι EGFR αναστολείς πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς καθώς και διειδικά αντισώματα που στοχεύουν το EGFR παίζουν σημαντικό ρόλο στη θεραπευτική αντιμετώπιση του EFGR+.
KRAS
Ο βιοδείκτης KRAS (Kirsten-rat sarcoma 2 viral oncogene) στον Καρκίνο του Πνεύμονα είναι μια μετάλλαξη στο DNA που μπορεί να λειτουργήσει ως θεραπευτικός στόχος σε ορισμένους ασθενείς που νοσούν από προχωρημένο Μη Μικροκυτταρικό Καρκίνο του Πνεύμονα.
Η μετάλλαξη στο γονίδιο KRAS είναι η πιο συχνή μετάλλαξη του αδενοκαρκινώματος πνεύμονα σε καπνιστές.
Μια βαθύτερη κατανόηση των μοριακών μηχανισμών πίσω από το KRAS μπορεί στο μέλλον να επιφέρει εναλλακτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις και στοχευμένα φάρμακα έναντι του μεταλλαγμένου γονιδίου.
Παράλειψη του εξονίου 14 του γονιδίου MET
Περίπου το 3%-4% των ασθενών με μη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα φέρουν μετάλλαξη που οδηγεί σε παράλειψη του εξονίου 14 του γονιδίου ΜΕΤ (mesenchymal-epithelial transition). Οι περισσότεροι από τους ασθενείς έχουν ιστορικό καπνίσματος 21,22. Για τους ασθενείς αυτούς υπάρχουν σήμετα ειδικοί, από του στόματος χορηγούμενοι, μοριακοί αναστολείς που στοχεύουν αυτή την μετάλλαξη.
NTRK
Ο προβλεπτικός βιοδείκτης NTRK (neurotrophic tyrosine receptor kinase) στον καρκίνο του πνεύμονα είναι μια μετάλλαξη στο DNA που δείχνει ποια άτομα που νοσούν από Μη Μικροκυτταρικό Καρκίνο του Πνεύμονα είναι πιθανό να επωφεληθούν θεραπευτικά από στοχεύουσες θεραπείες.
Μελέτες έχουν δείξει πως λιγότερο από το 1% των ασθενών φέρουν μεταλλάξεις στο γονίδιο NTRK.
Ειδικοί αναστολείς που προκαλούν σμίκρυνση του όγκου παίζουν τον κύριο ρόλο στη θεραπευτική αντιμετώπιση του NTRK+.
Για τη διάγνωσή του, διενεργείται εξέταση του καρκινικού ιστού, η οποία δεν αποζημιώνεται επί του παρόντος από το Ελληνικό Δημόσιο.
RET
Ένα -2% των αδενοκαρκινωμάτων του πνεύμονα, που είναι η πιο μεγαλη υποκατηγορία του Μη Μικροκυτταρικού Καρκίνου του Πνεύμονα (ΜΜΚΠ), παρουσιάζονται θετικά για τη σύντηξη του γονιδίου RET. Αυτό σημαίνει πως το φυσιολογικό γονίδιο έχει ‘συνδεθεί’ με τμήμα άλλου γονιδίου και το νέο γονίδιο που προκύπτει, μέσω της παραλλαγμένης πρωτεΐνης RET που παράγει, μπορεί να οδηγήσει στη μετατροπή των φυσιολογικών κυττάρων σε καρκινικά. Η σύντηξη RET μπορεί να ανιχνευτεί με μεθόδους μοριακής βιολογίας (αποκωδικοποίηση του DNA των καρκινικών κυττάρων).
Σε κλινικό επίπεδο, η σύντηξη RET, ως οδηγός ανάπτυξης του καρκίνου πρέπει να αναζητείται σταθερά στα αδενοκαρκινώματα του πνεύμονα, επειδή σε πολλές μορφές της αποτελεί προβλεπτικό βιοδείκτη, αποκαλύπτοντας τον θεραπευτικό στόχο. Νέα και καινοτόμα φάρμακα, τα οποία χορηγούνται από το στόμα, έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να στοχεύσουν και να αναστείλουν την πρωτεΐνη RET, και κατ’ επέκταση τον καρκινικό πολλαπλασιασμό. Οι μέχρι τώρα μελέτες έχουν δείξει υψηλά ποσοστά ανταπόκρισης των εν λόγω όγκων, ενώ το κλινικό τους πρόγραμμα συνεχίζεται τόσο σε σύγκριση με τις καθιερωμένες θεραπείες, όσο και σε πιο πρώιμα στάδια του καρκίνου, με προοπτικές επέκτασης των ήδη εγκατεστημένων ενδείξεών τους.
ROS1
Ο προβλεπτικός βιοδείκτης ROS-1 (c-ros oncogene 1) στον καρκίνο του πνεύμονα είναι μια μετάλλαξη στο DNA που δείχνει ποια άτομα που νοσούν από Μη Μικροκυτταρικό Καρκίνο του Πνεύμονα είναι πιθανό να επωφεληθούν θεραπευτικά από στοχεύουσες θεραπείες.
Μελέτες έχουν δείξει πως το ποσοστό των ασθενών που φέρουν μεταλλάξεις στο γονίδιο ROS-1 βρίσκεται γύρω στο 1-2% και αφορά κατά κανόνα νεότερους και μη καπνιστές.
Η χαρακτηριστική ογκοπρωτεΐνη του ROS-1 δίνει τη δυνατότητα για στοχευμένη θεραπεία μέσω νέων φαρμάκων, με πολύ σημαντικές ανταποκρίσεις και σημαντική επιβίωση.
Όλες οι τρέχουσες εγκεκριμένες στοχεύουσες θεραπείες καταπολεμούν τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΜΚΠ). Δεν υπάρχουν ακόμη εγκεκριμένες στοχεύουσες θεραπείες για τον μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΚΠ)
