Οι ιστολογικές βιοψίες είναι εξετάσεις, όπου λαμβάνονται και εξετάζονται μικρές ποσότητες ιστού προκειμένου να διαπιστωθεί η εμφάνιση και ο τύπος του καρκίνου του πνεύμονα.
Οι ιστολογικές βιοψίες είναι σήμερα ο μόνος τρόπος επιβεβαίωσης της διάγνωσης του καρκίνου του πνεύμονα.
(Οι υγρές βιοψίες είναι αιματολογικές εξετάσεις που γίνονται σε άλλες περιπτώσεις. Διαβάστε περισσότερα στην ενότητα Έλεγχος Βιοδεικτών).
Υπάρχουν πολλοί τρόποι για τη λήψη ιστολογικού δείγματος. Ανάλογα με τη μέθοδο μπορούμε επίσης να διαπιστώσουμε αν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε λεμφαδένες ή άλλα όργανα. Ο ιστός που αφαιρείται εξετάζεται από παθολογο-ανατόμο, και στη συνέχεια εκδίδεται μια παθολογο-ανατομική έκθεση με τα ευρήματα.
Είναι σημαντικό να υπάρχει διαθέσιμος αρκετός ιστός για να γίνει έλεγχος βιοδεικτών (μεταλλάξεων, γονιδιωματικών ή μοριακών). Πριν από τη βιοψία, ο ασθενής θα πρέπει να μιλήσει με τον γιατρό του για τη διενέργεια μοριακού προφίλ του δείγματος.
Βρογχοσκόπηση
Κατά τη διάρκεια μιας βρογχοσκόπησης, ο πνευμονολόγος εισάγει ένα βρογχοσκόπιο (έναν λεπτό, εύκαμπτο σωλήνα) μέσα από το στόμα του ασθενή, κατά μήκος της τραχείας, στους περιφερικούς βρόγχους και μέσα στους πνεύμονες. Φως και κάμερα στο άκρο του σωλήνα επιτρέπουν στον γιατρό να ανιχνεύσει παθολογικές αλλοιώσεις και να πάρει βιοψίες με ειδικές λαβίδες ή βελόνες. Τα δείγματα στη συνέχεια ελέγχονται στο μικροσκόπιο για ενδείξεις καρκίνου.
Ενδοβρογχικοί Υπέρηχοι (EBUS)
Σύγχρονα βρογχοσκόπια εφοδιασμένα με συσκευή υπερήχων στην άκρη τους επιτρέπουν πλέον όχι μόνο την εξέταση των ενδοβρογχικών βλαβών αλλά και την αξιολόγηση των αλλοιώσεων γύρω από τους βρόγχους, στο μεσοθωράκιο, τους λεμφαδένες και τα αγγεία. Η εξέταση με ενδοβρογχικούς υπερήχους και η λήψη βιοψίας δια βελόνης μέσω αυτού του βρογχοσκοπίου (EBUS –TBNA) είναι σήμερα εντελώς απαραίτητη σχεδόν σε κάθε περιστατικό που διερευνάται για καρκίνο του πνεύμονα προκειμένου να τεθεί η διάγνωση και να σταδιοποιηθεί η νόσος.
Η βρογχοσκόπηση είναι εντελώς ανώδυνη για τον ασθενή καθώς πραγματοποιείται πάντοτε με τοπική αναισθησία του λάρυγγα και με ενδοφλέβια μέθη-καταστολή του ασθενούς.
Διαθωρακική Βιοψία με Βελόνα (Fine Needle Aspiration – FNA)
Εάν μια ύποπτη μάζα βρίσκεται στην περιφέρεια των πνευμόνων κάτω από το θωρακικό τοίχωμα, η βιοψία για τη διάγνωση του όγκου μπορεί να γίνει με βελόνα που διέρχεται από το θωρακικό τοίχωμα κατευθυνόμενη από αξονικό τομογράφο ή υπερηχογράφο.
Για τη διενέργεια διαθωρακικής βιοψίας, ο επεμβατικός ακτινολόγος εισάγει βελόνα μέσω του θωρακικού τοιχώματος καθοδηγούμενος από αξονικό τομογράφο θώρακος ή ειδικό ακτινοσκοπικό μηχάνημα ακτίνων Χ. Το δείγμα της μάζας ελέγχεται στο εργαστήριο για την ανεύρεση καρκινικών κυττάρων. Η βιοψία με ιστολογική βελόνη συνήθως προτιμάται για τον έλεγχο βιοδεικτών.
Τα πλεονεκτήματα αυτού του τύπου βιοψίας είναι ότι απαιτείται μόνο μια πολύ μικρή τομή στο δέρμα, και συνήθως μόνο τοπική αναισθησία ενώ είναι αποτελεσματική για τη διάγνωση των περιφερικών βλαβών σε 90% των περιπτώσεων. Τα μειονεκτήματα της διαθωρακικής βιοψίας με βελόνα είναι ότι μερικές φορές δεν ανιχνεύονται μικροί όζοι ή δεν λαμβάνεται αρκετό δείγμα για τη διάγνωση και τη διενέργεια ελέγχου βιοδεικτών ενώ υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό επιπλοκών. Υπάρχει ο κίνδυνος να προκληθεί διαφυγή αέρα από τους πνεύμονες (πνευμοθώρακας) που κάποιες φορές οδηγεί σε δυσκολία στην αναπνοή και μπορεί να απαιτήσει την τοποθέτηση σωλήνα θωρακικής παροχέτευσης.
Θωρακοκέντηση
Εάν υπάρχει υγρό στην υπεζωκοτική κοιλότητα, μπορεί να γίνει θωρακοκέντηση για να φανεί εάν υπάρχει καρκίνος που έχει εξαπλωθεί στα τοιχώματα των πνευμόνων. Γίνεται τοπική αναισθησία και στη συνέχεια λαμβάνεται πλευριτικό υγρό, το οποίο ελέγχεται εργαστηριακά για καρκινικά κύτταρα.
Θωρακοσκόπηση/VATS
Η θωρακοσκόπηση είναι μια χειρουργική επέμβαση που απαιτεί τοπική ή και γενική αναισθησία. Ο χειρουργός κάνει μια μικρή τομή στο θωρακικό τοίχωμα και εισάγει ένα ειδικό όργανο με προσαρτημένη κάμερα για να εξετάσει τους πνεύμονες και το εσωτερικό του θώρακα. Λαμβάνονται δείγματα ιστού που εξετάζονται στο μικροσκόπιο. Η διαδικασία αυτή αναφέρεται επίσης ως VATS (video-assisted thoracoscopic surgery).
Η θωρακοσκόπηση χρησιμοποιείται:
- για να πάρουμε δείγμα από όγκους και λεμφαδένες στα εξωτερικά τμήματα των πνευμόνων
- για να δούμε εάν ο καρκίνος του πνεύμονα έχει εξαπλωθεί στον χώρο μεταξύ του πνεύμονα και του θωρακικού τοιχώματος
- για να ελέγξουμε αν ο όγκος έχει εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες και όργανα
- ως μέρος της θεραπείας για την αφαίρεση τμήματος του πνεύμονα σε κάποιες περιπτώσεις καρκίνου σε πρώιμο στάδιο.
Η θωρακοσκόπηση ως πιο επεμβατική μέθοδος, δεν επιλέγεται συνήθως πρώτη για τη λήψη διαγνωστικού υλικού στον καρκίνο του πνεύμονα. Μπορεί όμως κάποιες φορές να εφαρμοστεί, εάν δεν έχουμε καταφέρει να λάβουμε αρκετό δείγμα ιστού για τη διάγνωση με άλλες εξετάσεις, όπως π.χ. με διαθωρακική βιοψία με βελόνα. Ωστόσο, η θωρακοσκόπηση VATS στον καρκίνο του πνεύμονα εφαρμόζεται συχνότερα ως θεραπευτική παρέμβαση για την αφαίρεση του πάσχοντος πνευμονικού τμήματος.
Μεσοθωρακοσκόπηση και Μεσοθωρακοτομή
Η μεσοθωρακοσκόπηση διενεργείται για τη λήψη ιστού από το μεσοθωράκιο. Ο χειρουργός κάνει μια μικρή τομή στην αρχή του στέρνου ακριβώς μπροστά από την τραχεία και εισάγει έναν λεπτό σωλήνα με φως και κάμερα . Με ειδικά εργαλεία λαμβάνονται δείγματα από τους λεμφαδένες γύρω από την τραχεία, τα οποία ελέγχονται εργαστηριακά για καρκινικά κύτταρα. Η μεσοθωρακοσκόπηση γίνεται στο χειρουργείο με γενική αναισθησία.
Η μεσοθωρακοτομή είναι παρόμοια διαγνωστική επέμβαση, όπου λαμβάνεται ιστός από το μεσοθωράκιο. Με τη διαδικασία αυτή γίνεται μια τομή, λίγο μεγαλύτερη από αυτή της μεσοθωρακοσκόπησης, κοντά στο οστό του στέρνου και μεταξύ του αριστερού δεύτερου και τρίτου πλευρού, προκειμένου να πάρουμε υλικό από λεμφαδένες που δεν είναι προσβάσιμοι με τη μεσοθωρακοσκόπηση.
Ωστόσο και οι δύο παραπάνω παρεμβάσεις διενεργούνται σπανιότατα σήμερα καθώς έχουν αντικατασταθεί από τη σύγχρονη βρογχοσκόπηση –ενδοϋπερηχογραφία με EBUS TBNA.