Παρακολούθηση μετά τον προσυμπτωματικό έλεγχο
Η αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης ακτινοβολίας (LDCT) μπορεί να ανιχνεύσει τους πνευμονικούς όζους -μικρούς και στρογγυλούς ή ωοειδείς όγκους ιστών στον πνεύμονα που εμφανίζονται με λευκό χρώμα στην εξέταση- με μεγάλη ακρίβεια. Ωστόσο, δεν υποδεικνύει εάν ο όζος είναι καρκινικός ή όχι. Οι πνευμονικοί όζοι σχετίζονται με λοιμώδεις και φλεγμονώδεις νόσους καθώς και με τον καρκίνο του πνεύμονα. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι περισσότεροι πνευμονικοί όζοι που ανιχνεύονται με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης ακτινοβολίας (LDCT) είναι καλοήθεις, δηλαδή μη καρκινικοί.
Η αρχική εξέταση είναι γνωστή ως βασικός έλεγχος. Όλες οι επόμενες αξονικές τομογραφίες χαμηλής δόσης ακτινοβολίας (LDCT), γνωστές ως εξετάσεις παρακολούθησης, συγκρίνονται με τη βασική εξέταση για να διαπιστωθεί εάν υπάρχει λόγος υποψίας για καρκίνο του πνεύμονα. Το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, τα χαρακτηριστικά του όζου και η ταχύτητα ανάπτυξης του καθορίζουν την παρακολούθηση.
Με βάση την ανίχνευση του πνευμονικού όζου κατά τη διάρκεια του βασικού ελέγχου, το NCCN® συνιστά τα εξής:
Εάν δεν ανιχνευθεί όζος κατά τον εν λόγω έλεγχο, η επόμενη αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης ακτινοβολίας (LDCT) θα πρέπει να γίνει σε 12 μήνες, με πρόσθετη παρακολούθηση κάθε επόμενους 12 μήνες. Ο γιατρός θα καθορίσει πόσες εξετάσεις παρακολούθησης χρειάζεται ο ασθενής.
Εάν εντοπιστούν ένας ή περισσότεροι όζοι κατά τον βασικό έλεγχο, μπορεί να ενδείκνυται η διενέργεια πρόσθετων εξετάσεων (συμπεριλαμβανομένης της αξονικής τομογραφίας ή/και PET/CT για να υπάρχει σαφής εικόνα των όζων και της γενικής κατάστασης μέσα στο σώμα) ή η διενέργεια LDCT παρακολούθησης νωρίτερα από τους 12 μήνες. Ο τύπος της παρακολούθησης που συνιστάται -και ο χρόνος της παρακολούθησηςμέσω αξονικής τομογραφίας χαμηλής δόσης ακτινοβολίας (LDCT)- βασίζεται σε διάφορους παράγοντες:
Μέγεθος: Όσο μεγαλύτερος είναι ο όζος, τόσο πιο συχνή είναι η παρακολούθηση. Οι όζοι με διάμετρο ίση ή μικρότερη των 5 mm μας ανησυχούν λιγότερο.
Πυκνότητα: Η πυκνότητα αναφέρεται στο πόσο συμπαγής είναι ο όζος. Αυτό προσδιορίζεται από το πόσο καλά περνούν μέσα από αυτόν οι ακτίνες Χ της LDCT. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι όζοι που είναι συμπαγείς και μερικώς συμπαγείς προκαλούν μεγαλύτερη ανησυχία για καρκίνο του πνεύμονα από εκείνους που δεν είναι συμπαγείς.
Θέση: Οι όζοι που βρίσκονται στους ανώτερους λοβούς του πνεύμονα είναι πιο πιθανό να είναι καρκινικοί.
Ρυθμός ανάπτυξης: Οι όζοι που αναπτύσσονται ταχύτερα είναι πιθανότερο να είναι καρκινικοί. Ο ρυθμός ανάπτυξης ενός όζου μπορεί να υπολογιστεί, εξετάζοντας το μέγεθος του όζου στις σαρώσεις παρακολούθησης.
Ρυθμός ανάπτυξης: Οι όζοι που αναπτύσσονται ταχύτερα είναι πιθανότερο να είναι καρκινικοί. Ο ρυθμός ανάπτυξης ενός όζου μπορεί να υπολογιστεί, εξετάζοντας το μέγεθος του όζου στις σαρώσεις παρακολούθησης.
Εάν κατά την αρχική εξέταση ή κατά τη διάρκεια LDCT παρακολούθησης, τα χαρακτηριστικά ενός όζου τον καθιστούν ιδιαίτερα ανησυχητικό για καρκίνο του πνεύμονα, θα γίνει είτε βιοψία είτε χειρουργική αφαίρεση του όζου για να επιβεβαιωθεί εάν ο όζος είναι καρκινικός. Εάν ο ασθενής έχει όντως καρκίνο του πνεύμονα, ενδέχεται να χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις για τον προσδιορισμό του σταδίου. Για τους ασθενείς σε πρώιμο στάδιο, η θεραπεία θα είναι χειρουργική επέμβαση ή στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος (SBRT). Για τους ασθενείς προχωρημένου σταδίου, η θεραπεία θα ξεκινήσει, ιδανικά αφού πραγματοποιηθεί ολοκληρωμένη εξέταση βιοδεικτών και καταρτιστεί εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας.
Το Αμερικανικό Κολλέγιο Ακτινολογίας έχει αναπτύξει ένα σύστημα βαθμολόγησης που ονομάζεται Lung CT Screening Reporting & Data System® (Lung-RADS®) για την τυποποίηση του τρόπου αναφοράς των αποτελεσμάτων των αξονικών τομογραφιών, ώστε να μειωθεί η σύγχυση στις ερμηνείες των αξονικών τομογραφιών για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα και να βελτιωθούν οι αξονικές τομογραφίες παρακολούθησης και η περίθαλψη.
Όσο υψηλότερη είναι η βαθμολογία, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ο όζος να είναι καρκινικός και να απαιτείται παρακολούθηση. Προς το παρόν δεν αναφέρονται όλα τα αποτελέσματα της LDCT στο Lung-RADS®.