Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ένας από τους πιο συχνούς καρκίνους στον κόσμο. Οι καπνιστές αλλά και οι πρώην καπνιστές ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, καθώς το κάπνισμα είναι η βασική αιτία εμφάνισης της νόσου. Πρέπει όμως να γνωρίζουμε πως περίπου το ένα τέταρτο (28%) των διαγνώσεων δεν συνδέονται με το κάπνισμα και να είμαστε ενημερωμένοι για τους επιπλέον επιβαρυντικούς παράγοντες που ευθύνονται για την εμφάνιση της νόσου.
Ο καρκίνος του πνεύμονα δεν κάνει διακρίσεις. Οποιοσδήποτε μπορεί να εμφανίσει τη νόσο, άρα είναι σημαντικό να είμαστε όλοι ενήμεροι για τους προδιαθεσικούς παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση της καθώς και για τους τρόπους προστασίας μας.
Αν και δεν είναι πάντα ξεκάθαρο, γιατί κάποια άτομα εμφανίζουν καρκίνο του πνεύμονα έναντι κάποιων άλλων, υπάρχουν παράγοντες κινδύνου που, σύμφωνα με την έρευνα, αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας.
Γνωρίζοντας τους προδιαθεσικούς παράγοντες που ευθύνονται για την εμφάνιση της νόσου, μπορούμε να μειώσουμε τις πιθανότητες να αναπτύξουμε καρκίνο του πνεύμονα!
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα:
O καπνός του τσιγάρου
Ο καπνός ευθύνεται για τις περισσότερες διαγνώσεις του καρκίνου του πνεύμονα. Είναι μακράν ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του πνεύμονα. Μεταξύ των νεοδιαγιγνωσκόμενων ασθενών, εκτιμάται ότι περίπου το 80%-90% είναι είτε νυν είτε πρώην καπνιστές- το υπόλοιπο 10%-20% δεν έχουν καπνίσει ποτέ.
Οι βλαβερές ουσίες του καπνού βλάπτουν τα κύτταρα των πνευμόνων, προκαλούν μεταλλάξεις και καθιστούν τους πνεύμονες πιο ευάλωτους σε άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες που ευθύνονται για την εμφάνιση καρκίνου (π.χ. αμίαντος, ραδόνιο. Το κάπνισμα (τσιγάρων, πίπας, πούρων) μπορεί να προκαλέσει (ή να επιταχύνει) καρκίνο του πνεύμονα. Εάν διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσετε καρκίνο του πνεύμονα λόγω του καπνίσματος, μιλήστε με τον γιατρό σας, ο οποίος μπορεί να είναι σε θέση να σας δώσει πρόσθετες πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένης της παραπομπής σας σε ένα πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου.
Το παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του πνεύμονα ακόμη και σε μη καπνιστές. Όσο περισσότερο εκτίθεται ένα άτομο στον καπνό, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου. Ενώ είναι σίγουρα προτιμότερο να μην ξεκινάμε το κάπνισμα, μπορούμε ωστόσο να ελαττώσουμε τον κίνδυνο, διακόπτοντας. Ποτέ δεν είναι αργά για να διακόψεις το κάπνισμα! Τα οφέλη για την υγεία είναι μεγάλα ακόμα και για τα άτομα που έχουν ήδη νοσήσει. Οι πιθανότητες επιβίωσης είναι μεγαλύτερες και οι πιθανότητες υποτροπής του καρκίνου του πνεύμονα μειώνονται, ακόμη και για όσους δεν κόβουν το κάπνισμα παρά μόνο μετά τη διάγνωση της νόσου. Υπάρχουν προγράμματα διακοπής καπνίσματος, τα οποία στόχο έχουν να βοηθήσουν έναν καπνιστή να σταματήσει το κάπνισμα.
Ατμοσφαιρική ρύπανση
Η εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων ρύπων, τις αναθυμιάσεις ντίζελ, τη σκόνη και τους διαλύτες, καθώς και σωματίδια (μείγμα πολύ μικρών στερεών σωματιδίων και υγρών σταγονιδίων, όπως διοξείδιο του θείου, αιθάλη και πολλά άλλα) μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Ο κίνδυνος από την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι υψηλότερος για τους καπνιστές. Είναι ευθύνη της Πολιτείας να ληφθούν μέτρα για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, καθώς οι περισσότερες πηγές της ρύπανσης δεν μπορούν να ρυθμιστούν ατομικά από τους πολίτες. Η ατμοσφαιρική ρύπανση στους εσωτερικούς χώρους αποτελεί επίσης κίνδυνο, ειδικά για όσους μαγειρεύουν ή/και θερμαίνουν τα σπίτια τους με σόμπεςκηροζίνης, πετρελαίου, άνθρακα και βιομάζας (οργανική ύλη που χρησιμοποιείται ως καύσιμο).
Ραδόνιο
Το ραδόνιο είναι ένα αόρατο ραδιενεργό αέριο, άοσμο και άγευστο. Δημιουργείται στη φύση, στο έδαφος, κυρίως σε γρανιτικά πετρώματα. Το ραδόνιο βλάπτει τα κύτταρα των πνευμόνων και οι άνθρωποι που εκτίθενται σε ραδόνιο διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Το ραδόνιο είναι η δεύτερη κύρια αιτία εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα και ο κίνδυνος αυξάνεται περισσότερο στους καπνιστές. Το ραδόνιο μπορεί να διαφύγει από το έδαφος, να εισέλθει στα κτίρια μέσω ρωγμών και να παρουσιαστεί σε μεγάλη συγκέντρωση στο εσωτερικό των σπιτιών. Επειδή δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τη συγκέντρωση ραδονίου, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος ??συνιστά μετρήσεις για τα επίπεδα ραδονίου. Εάν διαπιστωθεί υψηλό επίπεδο, υπάρχουν τρόποι να μειωθεί για να γίνει το σπίτι ασφαλέστερο. Για πληροφορίες και πηγές σχετικά με το πώς να προστατευτείτε από την έκθεση στο ραδόνιο, διαβάστε τον Οδηγό του Πολίτη για το ραδόνιο της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος ή επικοινωνήστε με το τοπικό σας Τμήμα Υγείας.
Αμίαντος και άλλες καρκινογόνες ουσίες
Ορισμένες επαγγελματικές δραστηριότητες (π.χ. εργαζόμενοι στον κατασκευαστικό κλάδο και σε βιομηχανίες χημικών) έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Η έκθεση σε αμίαντο, αρσενικό, χρώμιο, νικέλιο, αιθάλη, πίσσα και άλλες ουσίες μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του πνεύμονα. Ο κίνδυνος είναι υψηλότερος για όσους έχουν χρόνια έκθεσης στις παραπάνω ουσίες και περισσότερο για τους καπνιστές. Είναι σημαντικό να ακολουθείτε όλες τις οδηγίες ασφαλείας που παρέχει ο εργοδότης σας. Είναι επίσης σκόπιμο να συμβουλευτείτε το γιατρό σας σχετικά με τυχόν πρόσθετες προφυλάξεις που πρέπει να λάβετε εάν εκτίθεστε σε καρκινογόνες ουσίες στον εργασιακό σας χώρο.
Οικογενειακό ή προσωπικό ιστορικό καρκίνου του πνεύμονα
Άτομα που έχουν συγγενικά μέλη Α’ βαθμού (πατέρας, μητέρα, αδελφός, αδελφή, γιος ή κόρη) που έχουν νοσήσει από καρκίνο του πνεύμονα μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν τη νόσο. Αυτό ισχύει ιδίως όταν περισσότερα από ένα μέλη της οικογένειας έχουν προσβληθεί από τη νόσο ή αν ένας συγγενής διαγνώστηκε σε νεαρή ηλικία. Ο αυξημένος κίνδυνος μπορεί να οφείλεται στην έκθεση στους ίδιους περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου, συμπεριλαμβανομένου του καπνού του τσιγάρου, ή ενδεχομένως, σε σπάνιες περιπτώσεις, σε κληρονομική μετάλλαξη.Τα άτομα που έχουν νοσήσει από καρκίνο του πνεύμονα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν δεύτερο όγκο στον πνεύμονα- οι πιθανότητες αυτές αυξάνονται στους καπνιστές.
Ηλικία 65 ετών και άνω
Η ηλικία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα. Περισσότερα από τα δύο τρίτα των ατόμων που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του πνεύμονα είναι 65 ετών ή μεγαλύτερα, τη στιγμή της διάγνωσης.
Ακτινοθεραπεία
Τα άτομα που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στον θώρακα για την αντιμετώπιση άλλου καρκίνου εκτός του καρκίνου του πνεύμονα έχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του πνεύμονα. Σε αυτούς περιλαμβάνονται όσοι έχουν υποβληθεί σε θεραπεία για λέμφωμα Hodgkin αλλά και γυναίκες με καρκίνο του μαστού που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με ακτινοβολία μετά από μαστεκτομή.Ο καρκίνος του πνεύμονα μπορεί να χρειαστεί πολλά χρόνια για να αναπτυχθεί. Να σημειωθεί ότι οι σύγχρονες τεχνικές και μέθοδοι ακτινοθεραπείας μπορεί να είναι σε θέση να μειώσουν αυτόν τον κίνδυνο, όμως ο κίνδυνος εξακολουθεί να είναι υπαρκτός και θα πρέπει να το συζητήσετε με το γιατρό σας.
Ιστορικό πνευμονοπάθειας
Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), συμπεριλαμβανομένου του εμφυσήματος, ή της πνευμονικής ίνωσης, η οποία προκαλεί ουλές στον πνευμονικό ιστό, αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα. Στις περιπτώσεις αυτές, ο κίνδυνος αυξάνεται στους καπνιστές.
Διατροφή
Oι ειδικοί συνιστούν να ακολουθούμε μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά για να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης κάθε μορφής καρκίνου και να παρέχουμε στον οργανισμό μας όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για να παραμείνει υγιής.
Η ποιότητα και σύσταση του νερού που πίνουμε έχει ιδιαίτερη σημασία για την διατήρηση της υγείας μας. Ενώ το πόσιμο νερό από δημόσιες πηγές ελέγχεται για να διασφαλιστεί ότι το επίπεδο αρσενικού είναι σε επιτρεπτά επίπεδα, δεν πραγματοποιείται πάντα ο αντίστοιχος έλεγχος σε ιδιωτικές πηγές, π.χ. πηγάδια.Η έλλειψη ελέγχου στο πόσιμο νερό μπορεί να αυξήσει μακροχρόνια τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα και γι’αυτό δεν θα πρέπει να παραβλέπεται.
Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που δείχνουν ότι οι καπνιστές και όσοι έχουν εκτεθεί στον αμίαντο και λαμβάνουν συμπληρώματα β-καροτένιου σε υψηλές δόσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα, έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του πνεύμονα, οπότε τα συμπληρώματα αυτά πρέπει να αποφεύγονται. Αυτό δεν ισχύει για τις τροφές που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε β-καροτένιο, οι οποίες θεωρούνται ασφαλείς.
Έλλειψη σωματικής δραστηριότητας
Η έρευνα μας δίνει συνεχώς περισσότερα στοιχεία για τους παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα καθώς και επιπλέον τρόπους για να μειώσουμε τον κίνδυνο.
Η έρευνα μας δίνει συνεχώς περισσότερα στοιχεία για τους παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση καρκίνου του πνεύμονα καθώς και επιπλέον τρόπους για να μειώσουμε τον κίνδυνο.
ΠΗΓΗ: LUNGEVITY https://www.lungevity.org/screening-for-lung-cancer/learn-about-your-risk/risk-factors